Herberg van Hilbrantsz
Geschiedenis
Over ons
De geschiedenis van Herberg van Hilbrantsz
De huidige herberg is het oudste, nog bestaande, pand uit het dorp. Het is ooit een boerderij geweest. Wanneer het pand exact gebouwd is, is onbekend. De geschiedenis gaat terug tot 1691, toen het pand in bezit was van Hilbrant Jansens. Op dat moment was hij de trotse bezitter van meerdere paarden, waarbij de huidige zaal de stal was. Een jaar later breidde hij zijn activiteiten uit met een brouwerij. Hier werd in de 18e eeuw bier gebrouwen. Klanten waren de hooguit 300 inwoners van het dorp, die het bier voor thuis kochten, dan wel nuttigden in de herberg. Bier is in Hilbrants tijd nog goedkoop en bevat minder ziektekiemen dan water en was hierdoor erg gewild. Een zoon van Hilbrant, Cornelis Hilbrants, is de uitbater van de boerderij en brouwerij in de eerste helft van de 18e eeuw. Cornelis Hilbrants was een man met aanzien in de omgeving. Zo was hij onderdeel van de etstoel, de voorloper van het huidige Hof van Justitie. Indertijd spraken mensen met een zekere maatschappelijke positie recht. In de jaren erna wordt het bedrijf generatie op generatie overgedragen en blijft dienst doen als bierbrouwerij en landbouwbedrijf. De maatschappelijke positie van de familie Hilbrants in het dorp blijft behouden.
Na de bezetting van Napoleon in Nederland is de gemeente Eelde opgericht. Vanaf 1811 zetelt het gemeentebestuur in de huidige Herberg van Hilbrantsz. Zodoende krijgt de familie Hilbrants veel aanloop voor geboorteregistraties, huwelijken en sterfgevallen. Dit blijkt lucratief te zijn, aangezien deze gelegenheden altijd gepaard gaan met het nuttigen van de nodige versnaperingen in de herberg.
In 1807 wordt de brouwerij opgeheven. Door een toename in populariteit van koffie en thee kan de brouwerij niet meer uit. Vanaf die periode doet het pand voornamelijk dienst als gemeentehuis en werkplaats voor de plaatselijke notaris, waarbij de herberg de gasten van alle consumpties voorziet.
Het pand, zoals we dat nu kennen, is in 1842 door Hilbrant Hilbrants neergezet. Voorheen stonden er verschillende losse gebouwen op het terrein, vanaf dit moment bestaat het bezit van de familie Hilbrants uit één groot gebouw, waarin de stallen en het Café Hilbrants gevestigd zijn. In deze periode bestaan de inkomsten van de gemeente Eelde voor 24% uit belastingen op alcoholische dranken. Een bezoek aan het Café Hilbrants wordt dan ook niet ontmoedigd door de gemeente.
Cafe Hilbrants
Paarden van de familie Makken in de periode rond 1925
De schoonzoon van dhr. Schoonveld, Derk Lijwe Makken, neemt het bedrijf in 1912 over. In de tientallen jaren hierna blijft het cafébedrijf in bezit van de familie Makken. Naast het cafébedrijf is de familie Makken ook bekend als paardenfokkers en -handelaren. Willem Makken, jarenlang hét gezicht van de zaak, komt in 1988 te overlijden. De populariteit van de zaak heeft in de jaren ervoor al langzaam aan terrein ingeboet. De dochters van de Makkens hebben ook geen interesse in overname van het bedrijf.
Nieuwe eigenaar
Nadat in 1870 Hilbrant Hilbrants op jonge leeftijd overlijdt en geen familie heeft met interesse voor de zaak, komt het pand in handen van anderen. Het café krijg na 180 jaar en zes generaties Hilbrants andere uitbaters.
In 1893 neemt de gemeente afstand van de herberg als uitvalsbasis en koopt een eigen pand om zich in te huisvesten. Het café dat op dat moment aan de Hoofdweg 90 gevestigd is, is Café Schoonveld. Met de verhuizing van het gemeentehuis verliezen zij een belangrijke publiekstrekker. Omdat de jaren van dhr. Schoonveld beginnen te tellen, besluit hij het bedrijf van de hand te doen.
Willem Makken (foto uit 1980)
Van partycentrum tot restaurant
Een oplossing komt in 1995, wanneer Remko Hofstee en Grietje van der Laan het cafébedrijf overnemen. Hofstee wil het pand restaureren en vervolgens als partycentrum exploiteren. Dit gebeurt vanaf 1997 onder de naam 'Herberg Oud Gemeentehuis', waarin de oude stallen zijn omgetoverd tot de 'Raadszaal'. In deze zaal kunnen bruiloften, partijen en vergaderingen gehouden worden.
Inmiddels is het pand door Gerlies Bakker en Virgil Broomans omgetoverd tot de 'Herberg van Hilbrantsz', waarbij ze verwijzen naar de bouwer van het huidige pand in 1842: Hilbrant Hilbrants. Naast de zaal gaan zij ook een restaurant openen, welke geopend zal zijn voor lunch en diner.
Bronvermelding (geldt ook voor de foto’s): ‘Drie eeuwen horeca in Eelde’ van de Historische Vereniging Ol Eel met auteurs Henk Ludolphy, Jan ten Pas en Theo van Staveren